MOLEN DE VOS (HEENSE MOLEN)

Rijksmonument	: 30610
Status	: Bestaand, beschermd
Naam	: De Vos / Heense Molen
Bouwjaar	: 1714
Categorie	: Windmolen
Type	: Grondzeiler
Kenmerken	: Ronde stenen grondmolen
Functie	: Korenmolen
Versiering	: Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift ’1714’ en ’De Vos’. Gevelsteen, grotendeels verweerd, met als enig leesbaar opschrift ’1714’.
Plaats	: Rijksweg 51, 4681 RC Nieuw-Vossemeer
Coördinaten	: X=75875, Y=402186
Gemeente	: Steenbergen
Eigenaar	: Gemeente Steenbergen sinds 1997, daarvoor de vm. gemeente Nieuw-Vossemeer; daarvoor A. Baauw
Bedrijfsvaardigheid	: Maalvaardig
Bestemming	: Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Molenaar	: Lodie Baauw / Ton Meesters / Ger van Dijk
Telefoon	: 0167-502074 (van mensen die naast de molen wonen)
Bezoekmogelijkheid	: Zaterdagmiddag is de molen van 14:00-17:00 uur geopend. Groepen kunnen de molen op afspraak bezoeken. Als u welkom bent voor een bezoek wappert de Nederlandse vlag of de blauwe molenwimpel.
Bereikbaarheid	: Bereikbaar met auto
Prijs / Betaalwijze	:
Gehandicapten	: Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers

Ligging

Molen De Vos weergeven op een grotere kaart

Rijksweg 51, 4681 RC Nieuw-Vossemeer, Nederland

Geschiedenis

Het dorpje Heense Molen is rond 1650 ontstaan rondom de toen gestichte houten standerdmolen op de grens van de ambachtsheerlijkheden Vossemeer en Steenbergen. In 1714 waaide de standerdmolen om en werd in hetzelfde jaar door Hendrik van Boxtel de oudste stenen molen van Noord-Brabant, molen De Vos, als de opvolger gebouwd. Diverse onderdelen van de standerdmolen zijn in de huidige molen, de eerste stenen molen van West-Brabant, verwerkt.
Aanvankelijk was het een banmolen, dat wil zeggen dat in dit geval de inwoners van Nieuw Vossemeer er hun graan moesten laten malen.

De molen heeft voor een grondzeiler een opmerkelijke opzet, het doet denken aan ’De Zwaan’ te Lienden. De molen heeft grote inrijpoorten, oorspronkelijk 1 en sinds ca. 1839 2. De maalzolder bevindt zich op de eerste verdieping, normaliter bevindt deze zich op de begane grond, dat praktischer in het gebruik is, want dan konden de boeren zo hun karren in de molen rijden en hun graan lossen. Overigens staan beide poorten niet recht, maar iets gedraaid ten opzichte van elkaar.
In 1961 verzakte de al tamelijk slechte kap tijdens het kruien en moest er worden gestopt met op windkracht malen.

De molenaar Arie Baauw vroeg in 1977 een sloopvergunning aan, de gemeente schrok hier zo van dat zij snel met een oplossing kwam voor het behoud van de molen. In 1979, toen de molen in een zeer slechte toestand was, werd de molen overgenomen door de gemeente. De restauratie werd gegund aan de fa. Van Beek, maar uitgevoerd door de fa. Bos uit Almkerk. De kap en het wiekenkruis werden vernieuwd en ook het metselwerk werd grondig aangepakt. De familie Baauw werd verzocht het beheer op zich te nemen, hetgeen geschiedde. Nu is Lodewijk Baauw de molenaar. In 1998 heeft de molen twee nieuwe zeilen gekregen. De oude waren vijftig jaar oud.

De molen draait nog met enige regelmaat en staat goed in de wind. Er is nooit een wiekverbetering uitgevoerd.
Opvallende details waren de ijzeren vangstok en het ontbreken van een vanghaak. Het vangtouw wordt tijdens het malen gewoon aan de staartbalk vastgezet. De vanghaak wordt los in de molen bewaard.

De Vos is de enige grondzeiler korenmolen in de regio. De molen heeft de voor korenmolens merkwaardige indeling dat de maalzolder zich niet op de begane grond bevindt maar op de eerste zolder, hetgeen onpraktisch in het gebruik is. Vroeger konden de boeren daardoor hun karren zo in de molen rijden om hun graan te lossen. Nabij de molen staat een maalderij met een gloeikopmotor.

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, ODB
         Allemolens
         Nederlandse Molendatabase
         DHM Molendatabase
         Plaatsengids.nl

Fotoalbum

	Molen De Vos (.. afbeeldingen)
	Fotoalbum onder constructie